Overzicht

Lezers zouden het concept van het MuseScore instrument al moeten kennen en het gebruik van het venster Instrument toevoegen of verwijderen, uitgelegd in het hoofdstuk Partituur opzetten. Dit hoofdstuk bespreekt het Instrumenten paneel in MuseScore 4 waarmee je

• Instrumenten in het partituurbestand kunt aanpassen (een functie die ook in het venster Instrument toevoegen of verwijderen wordt aangeboden);
• notenbalken in het partituurbestand instelt, bijv. het toevoegen en configureren van een nieuwe vioolsleutel-notenbalk
• zichtbaarheid en afspeel instelling van elk instrument (alle notenbalken) van de momenteel geopende "Volledige Partituur" of "Partij" kunt aanpassen
• zichtbaarheid van elke notenbalk van de momenteel geopende "Volledige partituur" of "Partij" kunt aanpassen.

Lees meer over "Volledige partituur" en "Partij" in het hoofdstuk Partijen.

Instrumenten toevoegen en rangschikken

Toegang tot het instrumenten paneel

Open het instrumenten paneel door op het Instrumenten tabblad aan de linkerkant van het scherm te klikken:

Instrumenten toevoegen

Klik op Voeg toe (of druk gewoon op i). Hierdoor wordt het Instrumenten dialoogvenster geopend (zie Kies instrumenten voor meer informatie).

Instrumenten verwijderen

Om een instrument uit de partituur te verwijderen, selecteer je het instrument en klik je op het prullenbak pictogram of druk je op Delete.

De volgorde van instrumenten wijzigen

Selecteer een instrument en gebruik de knoppen ↑ of ↓ om de positie ervan in de partituur te wijzigen. Je kunt het instrument ook omhoog/omlaag slepen met de muis.

Instrument instellingen

Instrumenten tonen/verbergen

Om de zichtbaarheid van één instrument (alle notenbalken) in of uit te schakelen

1. Open "Volledige partituur" of een "Partij", zie het hoofdstuk Partijen.
2. Klik op het oog pictogram naast een instrumentlabel.

Verbergen is niet verwijderen. Het verbergen van een instrument schakelt het afspelen van alle notenbalken uit. Deze functie is handig in combinatie met MuseScore's Partij-functie, zie Partijen hoofdstuk. Dit maakt bijvoorbeeld de creatie van alternatieve instrumenten of verschillende afdrukversies voor verschillende uitvoerende mogelijk of isolatie van delen van een grotere partituur voor orkest zonder iets te verwijderen.

Instrumenten hernoemen

1. Klik op het tandwiel pictogram
2. Bewerk de naam. Dit is hetzelfde als het bewerken van Lange instrumentnaam in Notenbalk/partij-eigenschappen. Laat indien gewenst leeg.

Instrumenten vervangen

Een instrument vervangen in het Instrumenten paneel:

1. Klik op het tandwiel pictogram rechts van de instrumentnaam
2. Klik in de pop-up die verschijnt op Vervang instrument
3. Selecteer het gewenste vervangende instrument in het dialoogvenster dat verschijnt
4. Klik op OK

Notenbalken toevoegen en configureren

Het Instrumenten paneel kan ook worden gebruikt om notenbalken toe te voegen aan een bestaand instrument en enkele van hun basiseigenschappen te configureren.

Een notenbalk toevoegen aan een bestaand instrument

1. Als er geen notenbalken zichtbaar zijn onder het label van het instrument, klik dan op het driehoekige pictogram naast het label om deze weer te geven
2. Klik op Voeg notenbalk toe
3. Klik op het tandwiel pictogram van de nieuw toegevoegde notenbalk en pas indien nodig het "Notenbalktype" aan. Meer over Notenbalktype vind je in het Notenbalktype sjabloon in het hoofdstuk Notenbalk/Partij-eigenschappen.

Toegevoegde notenbalken delen hetzelfde instrument maar hun notatie kan onafhankelijk worden bewerkt. Ze kunnen onder andere worden gebruikt om een alternatieve partij weer te geven.

Een gekoppelde notenbalk toe te voegen aan een bestaand instrument

Bepaalde notatie-objecten op een notenbalk kunnen automatisch op andere notenbalken verschijnen als ze aan elkaar zijn gekoppeld. Gekoppelde notenbalken kunnen worden gebruikt om notenbalk/tabulatuur te creëren voor spelers met snaarinstrumenten (gitaar, banjo, ukelele enz.).

Om een gekoppelde notenbalk aan te maken:

1. Als er geen notenbalk zichtbaar is onder het label van het instrument, klik dan op het driehoekige pictogram "meer weergeven" naast het label
2. Klik op het tandwiel pictogram naast het notenbalklabel (bijv. "Vioolsleutel (G-sleutel)")
3. Klik op Maak gekoppelde notenbalk
4. Klik op het tandwiel pictogram van de nieuw toegevoegde notenbalk en pas indien nodig het Notenbalktype aan. Meer over Notenbalktype vind je in het Notenbalktype sjabloon in het hoofdstuk Notenbalk/Partij-eigenschappen.

Notenbalk configureren

1. Klik op het tandwiel pictogram naast een notenbalklabel (bijvoorbeeld "G-sleutel")
2. Wijzig indien nodig:
   • Notenbalktype: Zie Notenbalktype sjabloon in het hoofdstuk Notenbalk/Partij-eigenschappen.
   • Kleine notenbalk: Reduceer de omvang van de notenbalk. Pas de formaatinstelling aan in Opmaak → Stijl… → Maten.
   • Verberg alle maten die geen notatie bevatten: Zie onderbroken notenbalken in het hoofdstuk Notenbalken alleen tonen waar nodig.

Meer informatie over het aanpassen van notenbalken vind je in Notenbalk/partij-eigenschappen.

Een notenbalk verbergen maar het afspelen ervan behouden

1. (Verplicht) Klik op een notenbalklabel (bijvoorbeeld 'G-sleutel'), maar niet op het instrument.
2. Klik op het oog pictogram.

Verbergen is niet verwijderen.

Zie ook de sectie "Instrumenten verbergen/tonen" waarin wordt uitgelegd hoe je een instrument kunt verbergen. Als je een instrument verbergt, wordt het afspelen van alle notenbalken uitgeschakeld.

Notenbalken verwijderen

Opmerking: Bij partituren die de Partijen functie van MuseScore gebruiken, verwijdert het verwijderen van een notenbalk deze in "Volledige partituur" en alle "Partijen" die deze notenbalk bevatten. Zie ook de alternatieve "verberg" commando's in de secties "Instrumenten verbergen/tonen" en "Een notenbalk verbergen maar het afspelen behouden".

Om een instrument en alle notenbalken te verwijderen:

2. Klik op het instrumentlabel
3. Klik op het prullenbak pictogram bovenaan het instrumentenpaneel of druk op Delete.

Om een notenbalk van een instrument te verwijderen:

1. Als er geen notenbalken zichtbaar zijn onder het instrumentlabel, klik dan op het kleine zwarte driehoekje links van het label om ze zichtbaar te maken
2. Klik op het notenbalklabel
3. Klik op het prullenbak pictogram bovenaan het instrumentenpaneel of druk op Delete.

Standaard toont een partituur alle maten van alle notenbalken op alle pagina's van de partituur of ze nu noten bevatten of niet. Het kan echter zijn dat je bepaalde notenbalken alleen wilt laten verschijnen op systemen waar ze nodig zijn. Misschien wil je zelfs een notenbalk midden in het systeem laten verschijnen of verdwijnen. MuseScore biedt hiervoor een aantal bedieningselementen.

Om een bepaald instrument overal in een partituur te verbergen, gebruik je Kies instrumenten dialoog (sneltoets i), Instrumentenpaneel aan de linkerkant of de partijen knop bovenaan het venster.

Lege notenbalk verbergen

Ensemblepartituren laten vaak de notenbalken weg voor instrumenten die op een bepaald moment niet spelen. Wanneer een notenbalk op één systeem (het pagina opmaak concept) geen notatie bevat, is de notenbalk (alle maten op dat systeem) verborgen.

Alle lege notenbalken verbergen

Om de huidige partituur te configureren om automatisch alle notenbalken te verbergen op systemen waar de notenbalk leeg is:

1. Zorg ervoor dat er niets in de partituur is geselecteerd (druk indien nodig op Esc).
2. Ga naar het Eigenschappen paneel.
3. Klik op het oogpictogram naast Lege notenbalken.

Als alternatief kun je de optie Lege notenbalken in systeem verbergen inschakelen in Opmaak→Stijl→Partituur.

MuseScore zal normaal gesproken alle notenbalken blijven tonen op het eerste systeem, in overeenstemming met de gebruikelijke conventie. Als je MuseScore wilt dwingen om ook lege notenbalken op het eerste systeem te verbergen, schakel dan de optie Lege notenbalken in het eerste systeem niet verbergen uit in het dialoogvenster. Je kunt ook bepalen of haakjes worden weergegeven als er bijvoorbeeld slechts één instrument uit een sectie speelt, via de optie Laat haken zien bij enkele notenbalk.

Uitsluiten dat specifieke notenbalken worden verborgen

De partituur-brede instelling die hierboven is uitgelegd heeft invloed op alle notenbalken in een partituur. Er is ook een individuele instelling voor elke notenbalk (die een sleutel bevat) die de partituur-brede instelling overschrijft:

1. Klik met de rechtermuisknop op een notenbalk.
2. Klik op Notenbalk/partij-eigenschappen.
3. Stel in het resulterende dialoogvenster Verbergen indien leeg in.

In een partituur waarbij partituur-brede instelling Lege notenbalken in systeem verbergen optie ingeschakeld is,

• Om te specificeren dat één notenbalk niet verborgen moet worden wanneer deze leeg is, stel je de optie Verbergen indien leeg in op Nooit.
• Het standaard verberggedrag behandelt elke notenbalk afzonderlijk. Voor instrumenten die twee of meer notenbalken gebruiken (zoals piano, orgel en harp), wil je misschien specificeren dat een notenbalk moet worden weergegeven, zelfs als deze leeg is. In de pianosolopassage van een pianoconcert waarin alleen de notenbalk van de pianosleutel noten bevat, is het bijvoorbeeld gebruikelijk om de notenbalk van de bassleutel te tonen, zelfs als deze leeg is. Om dit te doen, stel je de optie Verbergen indien leeg in op Instrument voor elk van de notenbalken. Stel voor het bovenstaande voorbeeld de optie van de bassleutel notenbalk in.
• Om de individuele notenbalkinstelling te verwijderen en terug te keren naar de partituur-brede instelling, stel je de optie Verbergen indien leeg in op Automatisch.​

Tijdelijke notenbalken

De partituur-brede instelling die hierboven is uitgelegd heeft invloed op alle notenbalken in een partituur. Er is ook een individuele instelling voor elke notenbalk (die een sleutel bevat) die de partituur-brede instelling overschrijft:

1. Klik met de rechtermuisknop op een notenbalk.
2. Klik op Notenbalk/partij-eigenschappen.
3. Stel in het resulterende dialoogvenster Verbergen indien leeg in.

In een partituur waar alle notenbalken overal worden getoond (partituur-brede instelling Lege notenbalken in systeem verbergen optie is uitgeschakeld), kunnen er toch een of twee speciale notenbalken zijn die je alleen wilt laten zien waar dat nodig is. Dit kan bijvoorbeeld een solopartij in een ensemblepartituur zijn of een basbalk in een lead sheet. Om één notenbalk in te stellen om te verbergen wanneer deze leeg is zonder een partituur-brede instelling voor het verbergen van de notenbalk toe te wijzen, stel je de optie Verbergen indien leeg in op Altijd.

Notenbalk kiezen die moet worden weergegeven als alle notenbalken in een systeem leeg zijn

In een partituur die een systeem bevat waarbij alle notenbalken van alle zichtbare instrumenten volledig leeg zijn, wordt standaard de bovenste notenbalk weergegeven. Om de notenbalk te specificeren die moet worden weergegeven:

1. Klik met de rechtermuisknop op een notenbalk.
2. Klik op Notenbalk/partij-eigenschappen.
3. Schakel de optie "Niet verbergen bij een leeg systeem" in.

Deze instelling kan handig zijn bij het gebruik van de functie MuseScore partijen. Deze instelling is niet gerelateerd aan alle andere instellingen voor het verbergen van notenbalk die in dit hoofdstuk worden behandeld.

Lege maat verbergen

Onderbroken notenbalken

Filmpartituren en andere hedendaagse partituren gebruiken vaak een notatiestijl waarbij individuele maten worden verborgen als ze leeg zijn. Dit worden ook wel cutaway-partituren genoemd.

Om deze stijl op één notenbalk te gebruiken in MuseScore:

1. Klik met de rechtermuisknop op een notenbalk.
2. Selecteer Notenbalk/partij-eigenschappen.
3. Stel in het resulterende dialoogvenster Verbergen indien leeg in op Altijd.
4. Schakel de optie Haal lege maten weg in.

De Haal lege maten weg optie alleen verandert niets aan de verticale indeling; de verticale ruimte van de notenbalk wordt in alle systemen gereserveerd alsof deze onzichtbaar is.

Als je wilt dat *alle notenbalken** in de cutaway partituurstijl worden weergegeven, kun je stap 3 vervangen door partituur-brede instelling zoals hierboven uitgelegd. Je moet echter nog steeds de optie Haal lege maten weg voor elke notenbalk afzonderlijk instellen. Je kunt dit proces versnellen door de pijlknoppen in het dialoogvenster Notenbalk/partij-eigenschappen te gebruiken:

1. Stel de optie Haal lege maten weg in voor de bovenste notenbalk.
2. Druk op de knop Toepassen.
3. Druk op de ↓ knop om naar de volgende notenbalk te gaan.
4. Herhaal stappen 1-3 totdat je alle notenbalken hebt doorlopen.

Ossia

Een ossia is een speciaal soort onderbroken notenbalk waarin een bepaalde muzikale passage wordt genoteerd met een kleine notenbalk boven de normale notenbalk, om zo een alternatieve interpretatie te laten zien.

Deze kunnen in MuseScore worden gemaakt met behulp van een combinatie van functies:

1. Voeg een notenbalk toe zoals beschreven in Notenbalken toevoegen en configureren.
2. Selecteer de automatisch toegevoegde haak en verwijder deze of pas deze op een andere manier aan.
3. Voer de gewenste notatie in.
4. Klik met de rechtermuisknop op de notenbalk.
5. Selecteer Notenbalk/partij-eigenschappen.
6. Stel in het resulterende dialoogvenster Verbergen indien leeg in op Altijd.
7. Schakel de opties Haal lege maten weg en Kleine notenbalk in.
8. Druk op OK.

Als je de ossia-weergave wilt horen in plaats van de normale notenbalk dan selecteer je de overeenkomstige maten op de normale notenbalk en schakelt u de Speel af-instelling uit in het Eigenschappen paneel. Doe hetzelfde voor de ossia notenbalk als je liever de normale notenbalk hoort afspelen.

Afhankelijk van het uiterlijk die je wenst, wil je misschien ook de eerste of laatste maatstreep voor de passage verbergen. Selecteer hiervoor de maatstreep en druk op V of schakel de optie Zichtbaar uit in het Eigenschappen paneel.

Misschien wil je ook de afstand tussen de ossia en de normale baak verkleinen. Gebruik hiervoor een Notenbalkafstandshouder vast omlaag uit het Opmaak palet.

Andere onzichtbare maten

MuseScore stelt je ook in staat om individuele maten onzichtbaar te maken op een bepaalde notenbalk of deze nu leeg is of niet.

Om een maat onzichtbaar te maken op een bepaalde notenbalk:

1. Klik met de rechtermuisknop op de maten.
2. Selecteer Maat-eigenschappen.
3. Schakel het vinkje weg in de Zichtbaar kolom voor de notenbalk of notenbalken waarin je de maat onzichtbaar wilt maken.

Opmerking: je kunt een maat niet onzichtbaar maken op alle notenbalken - hij moet op ten minste één zichtbaar blijven.

Voeg samen

Met het commando Voeg samen kun je ofwel (i) de notatie van verschillende stemmen in dezelfde notenbalk combineren tot één stem of (ii) de notatie van verschillende notenbalken te combineren tot afzonderlijke stemmen in één notenbalk.

Combineer noten van meerdere stemmen in één notenbalk tot één stem

1. Selecteer een reeks maten in een enkele notenbalk.
2. Selecteer in de menubalk Gereedschappen→Voeg samen.

Alle geselecteerde noten in de notenbalk worden nu weergegeven in stem 1.

Combineer noten van meerdere notenbalken tot meerdere stemmen op één notenbalk

1. Zorg ervoor dat er slechts één stem is in elke notenbalk die moet worden samengevoegd.
2. Selecteer een bereik van maten in de bovenste balk en breid deze selectie naar beneden uit tot maximaal 4 notenbalken.
3. Selecteer in de menubalk Gereedschappen→Voeg samen.

De notatie die in eerste instantie in de bovenste balk stond zal nu in stem 1 zijn, die van de balk eronder in stem 2, enzovoort.

Verdeel

Met Verdeel kun je ofwel (i) een passage van enkele noten kopiëren naar een of meer notenbalken eronder of (ii) de akkoorden van een geselecteerde passage transformeren in hun samenstellende noten op een of meer notenbalken eronder.

Kopieer de passage van enkele noten naar meerdere notenbalken

1. Zorg ervoor dat de passage in stem 1 is (er mogen geen noten of rusten in andere stemmen zijn).
2. Selecteer het gewenste bereik van maten en breid de selectie naar beneden uit tot zoveel notenbalken als je wilt kopiëren.
3. Selecteer Gereedschappen→Verdeel in de menubalk.

De passage wordt gekopieerd naar elk van de geselecteerde notenbalken.

Afzonderlijke passage van akkoorden in samenstellende noten

In dit geval worden de akkoorden in een geselecteerde muziekpassage als volgt gescheiden in hun samenstellende noten:

• Als de passage volledig in stem 1 is dan blijft de bovenste noot van het akkoord behouden op de bovenste balk, terwijl de lagere noten naar de volgende notenbalken worden verplaatst.
• Als de passage meerdere stemmen bevat dan blijven de noten van stem 1 behouden op de bovenste notenbalk, terwijl andere stemmen naar volgende notenbalken worden verplaatst.
• Alle verdeelde noten komen terecht in stem 1.

1. Zorg ervoor dat er voldoende notenbalken onder de bron notenbalk zijn om de verdeelde noten in te plaatsen. Maak indien nodig extra notenbalken met behulp van het Instrumenten paneel.
2. Kies een van de twee opties:
   • Selecteer een reeks maten in de bronbalk, hierdoor kunnen alle noten worden verdeeld als er voldoende notenbalken beschikbaar zijn.
   • Selecteer een bereik van maten dat zowel de bronnotenbalk omvat als zich naar beneden uitstrekt met een of meer doelnotenbalken, dit beperkt het aantal te verdelen noten/stemmen tot het aantal geselecteerde notenbalken.
3. Selecteer Gereedschappen→Verdeel in de menubalk.

Opmerkingen: (1) Als de selectie geheel in stem 1 is, zal MuseScore de laagste noot(en) weggooien van elk akkoord dat meer noten bevat dan het aantal notenbalken in de selectie. (2) Als de selectie geheel in stem 1 is en als een bepaald akkoord minder noten heeft dan het aantal bestemmingsnotenbalken, dan zullen de noten naar behoefte worden gedupliceerd zodat elke notenbalk een noot bevat. (3) Eventuele bestaande muziek in de bestemmingsbalken wordt overschreven. (4) Als je een gedeeltelijke maat selecteert, zal het verdeel-commando deze automatisch uitbreiden tot een volledige maat.

Een instrumentwissel toevoegen

Wanneer een muzikant voor een deel van een stuk op een ander instrument moet dubbelen, wordt de instructie om van instrument te wisselen over het algemeen boven de notenbalk aan het begin van dat deel geplaatst. Een terugkeer naar het primaire instrument wordt op dezelfde manier afgehandeld.

In MuseScore wordt de instructie om over te schakelen naar een ander instrument afgehandeld door het tekstelement Wijzig instrument, dat te vinden is in het Tekst palet. Dit tekstelement verschilt van Notenbalk-, systeem- en expressietekst doordat het is gekoppeld aan het afspelen, waardoor een verandering in geluid naar het nieuwe instrument mogelijk is.

Een instrumentwissel toevoegen:

1. Klik op een noot of rust om het startpunt voor de wijziging te selecteren
2. Klik op het item Wijzig instr. in het Tekst palet
3. Kies naar welk instrument je wilt overschakelen in het Kies instrument dialoogvenster dat verschijnt
4. Klik op OK

De instructie om over te schakelen op het nieuwe instrument verschijnt boven het geselecteerde punt in de partituur.

Werken met instrumentwisselingen

Een instrumentwissel verwijderen

Om een instrumentwissel te verwijderen, klik je eenmaal op een Wijzig instrument tekstelement om het te selecteren en druk je op Del of Backspace.

Een instrumentwissel hernoemen

Je kunt elk Wijzig instrument tekstelement in de partituur hernoemen door erop te dubbelklikken en de nieuwe tekst in te voeren. Dit heeft geen invloed op het afspeelgeluid van het nieuwe instrument.

Instrumentwisselingen in de mixer

Afspeelgeluiden voor instrumentwisselingen worden weergegeven in de Mixer als afzonderlijke kanalen die rechts van het primaire instrumentkanaal worden geplaatst. Deze instrumenten zijn gelabeld tussen haakjes. Je kunt de toegewezen afspeelgeluiden wijzigen, effecten toepassen, het volume aanpassen en deze kanalen dempen, solo zetten en pannen, net zoals elk andere kanaal voor instrumenten. Zie de Mixer voor meer informatie.

Notenbalktype veranderen

Het veranderen naar een ander instrument kan het gebruik van een andere toonsoort, sleutel en zelfs notenbalktype noodzakelijk maken. Meer informatie over het wijzigen van notenbalktype vind je in Wijzig notenbalktype.

Als je een notenbalk overal in een partituur wilt wijzigen, verander dan Notenbalktype of sjabloon. Notenbalktypen en sjablonen die door MuseScore worden ondersteund, worden behandeld in het hoofdstuk Notenbalk/partij-eigenschappen.

Je kunt het uiterlijk van een notenbalk midden in de partituur wijzigen door een element "Notenbalktype wijzigen" aan een maat toe te voegen en de eigenschappen ervan aan te passen in het Eigenschappen paneel. Dit kan worden gebruikt bij het wisselen tussen toon- en niet-toon (percussie) notenbalken of voor verschillende experimentele notatie-effecten.

Notenbalktype wijziging toevoegen

1. Selecteer een maat in de partituur en in het Opmaak palet
2. Klik op het symbool "Notenbalktype wijzigen" om het toe te voegen aan je partituur

Je kunt het symbool ook van het palet naar een maat in je partituur slepen.

Notenbalk eigenschappen instellen

Wanneer je een eigenschap voor het "Notenbalktype wijzigen" element wijzigt in de Eigenschappen paneel, dan heeft de nieuwe waarde voorrang op de waarde die wordt weergegeven in het globale Notenbalk/partij-eigenschappen dialoogvenster. Alleen die eigenschapswaarden in Notenbalk/partij-eigenschappen die niet kunnen worden gewijzigd voor de "Notenbalktype wijziging" zijn geldig gedurende de score.

De eigenschappen die kunnen worden gewijzigd voor de "Notenbalktype wijziging" in het Eigenschappen paneel zijn:

Klein formaat
Gebruik het Kleine notenbalk formaat dat is gedefinieerd voor de partituur

Correctie
Verplaats de balk verticaal

Schaal
Wijzig de grootte van de notenbalk met een aangepast percentage

Aantal lijnen
Wijzig het aantal lijnen waaruit de notenbalk bestaat

Lijnafstand
Wijzig de afstand tussen twee notenbalklijnen

Correctie stap
Verplaats de noten relatief op de notenbalk

Onzichtbare notenbalklijnen
Schakel de zichtbaarheid van de notenbalklijnen uit/in

Notenbalklijn kleur
Stel de kleur van de notenbalklijnen in

Notenkop schema
Geef alternatieve nootkoppen op, zoals toonhoogtenamen of vormen

Geen stok
Schakel de weergave van stokken uit/in

Laat de maatstrepen zien
Schakel de weergave van maatstrepen in/uit

Laat hulplijnen zien
Schakel de weergave van hulplijnen in/uit

Sleutels aanmaken
Schakel de weergave van sleutels in/uit

Maatsoorten aanmaken
Schakel de weergave van maatsoorten in/uit

Toonsoorten aanmaken
Schakel de weergave van toonsoorten in/uit

Overzicht

Waarschuwing: het woord "Partij" gebruikt in dit hoofdstuk en de vensterkop is is momenteel een verkeerd woordgebruik in MuseScore 4 en wordt bijgewerkt (verouderde gegevens uit MuseScore 3). In dit hoofdstuk betekent het woord MuseScore Instrument, maar merk op dat overal elders in dit handboek en MuseScore 4 het Partijen betekent (de functie om verschillende versies van dezelfde partituur te maken).

Met het dialoogvenster Notenbalk/partij-eigenschappen kun je de weergave-eigenschappen van een notenbalk en de eigenschappen van het MuseScore Instrument wijzigen waartoe het behoort. Om het dialoogvenster te openen:

• Klik met de rechtermuisknop op een leeg gebied in een notenbalk of op de instrumentnaam en selecteer Notenbalk/partij-eigenschappen….

Als je op de navigatiepijlen ↑ en ↓ knoppen linksonder klikt, worden alle niet-opgeslagen wijzigingen geannuleerd en schakelt over naar de vorige of volgende notenbalk om deze te bewerken.

Er zijn vier verschillende soorten notenbalken:

1a. Standaardnotenbalk I. Een notenbalk die voor de meeste instrumenten wordt gebruikt, behalve voor instrumenten met fretten en tokkelsnaren.
1b. Standaardnotenbalk II. Een notenbalk met een gefret, tokkelinstrument, met opties om het aantal snaren van het instrument en de stemming in te stellen.
2. Tablatuur notenbalk. Een notenbalk met een instrument met een gefret, tokkelinstrument, dat muziek weergeeft als een reeks fretmarkeringen op snaren. Bevat ook opties om het aantal instrumentsnaren en stemming in te stellen.
3. Percussie notenbalk. Een notenbalk voor percussie-instrumenten.

De vier hierboven getoonde instrumenten zijn respectievelijk voorbeelden van de vier soorten notenbalken. Download dit test partituurbestand MS4-1-1 Staffstypes.mscz

Voor elk type zijn er vooraf gedefinieerde Sjablonen waaruit je kunt kiezen in het venster Geavanceerde stijl-eigenschappen (Notenbalktype bewerken).

Een instrument vervangen verandert ook de notenbalktypes, maar kan tot onverwachte resultaten en verkeerd afspelen leiden. Bijvoorbeeld het vervangen van piano (een standaard notenbalk, type 1a) door Drumset (slagwerk/percussie notenbalk, type 3).

Notenbalk eigenschappen

In het bovenste deel van het dialoogvenster kun je veel aspecten van het uiterlijk van een individuele notenbalk aanpassen. De volgende opties zijn gemeenschappelijk voor alle soorten notenbalken:

Eerste kolom:

• Stijlgroep: Geef het notenbalktype weer. Type 1a en type 1b als __Standaard , type 2 als Tablatuur , type 3 als Percussie.
• Lijnen: Het aantal lijnen waaruit de notenbalk bestaat. Voor tablatuur komt dit aantal meestal overeen met het aantal snaren in het dialoogvenster Snaargegevens (uitzonderingen zijn de barokluit, theorbe etc. die meer snaren dan lijnen hebben).
• Lijnafstand: De afstand tussen twee notenbalklijnen van de huidige notenbalk. Veranderingen zijn zelden nodig. Zie hoe je de schaling van alle notenbalken kunt wijzigen in het hoofdstuk Pagina-instellingen.
• Extra afstand boven de notenbalk: Vergroot of verkleint de afstand tussen de geselecteerde notenbalk en die erboven in alle systemen.
  Opmerking: (1) Deze instelling is niet van toepassing op de bovenste notenbalk van een systeem, die wordt bepaald door de minimale/maximale systeemafstand (zie Opmaak). (2) Om de afstand boven één notenbalk in een bepaald systeem aan te passen, zie Systemen op een pagina passen: Afstandhouders.
• Schaal: Verandert de grootte van de huidige notenbalk en alle bijbehorende elementen als een percentage. Zie hoe je de schaling van alle notenbalken kunt wijzigen in het hoofdstuk Pagina-instellingen.

Tweede kolom:

• Verberg indien leeg: Instelling van het notenbalkniveau voor lege notenbalken die zich binnen één systeem verbergen, zie het hoofdstuk Notenbalken alleen tonen waar nodig.
• Laat de muzieksleutel zien: Bepaalt of de muzieksleutel moet worden weergegeven of niet.
• Laat de maatsoort zien: Bepaalt of de maatsoort moet worden weergegeven of niet.
• Laat de maatstrepen zien: Bepaalt of de maatstrepen moeten worden weergegeven of niet.
• Verberg de systeemmaatstreep: Laat de maatstreep aan de linkerkant van de notenbalk zien of niet.
• Voeg gelijke rusten samen: Voeg de rusten met dezelfde duur en op dezelfde positie in verschillende stemmen samen tot één rust.

Derde kolom:

• Niet verbergen bij een leeg systeem: Geef de notenbalk aan die moet worden weergegeven als alle notenbalken in een systeem leeg zijn, zie Notenbalken alleen tonen waar nodig: de notenbalk kiezen die moet worden weergegeven als alle notenbalken in een systeem leeg zijn hoofdstuk.
• Kleine notenbalk: Maak een notenbalk die minder ruimte in beslag neemt. Je kunt het formaat in het menu Opmaak→Stijl…→Maten instellen.
• Onzichtbare notenbalklijnen: Maakt de notenbalklijnen onzichtbaar.
• Notenbalklijnkleur: Bepaal de kleur van de notenbalklijnen.
• Haal lege maten weg: Instelling voor het verbergen van lege maten, zie het hoofdstuk Notenbalken alleen tonen waar nodig: lege maten verbergen hoofdstuk.
• Geavanceerde stijl-eigenschappen: (zie hieronder)

Geavanceerde stijl-eigenschappen

Klikken op Geavanceerde stijl-eigenschappen… opent het dialoogvenster dat toegang geeft tot geavanceerde weergave-opties voor de notenbalk. Deze opties zijn afhankelijk van het gekozen notenbalktype.

Geavanceerde stijl-eigenschappen: gemeenschappelijk voor alle vier notenbalktypes

Eerste rij: Lijnen, lijnafstand: gedupliceerde gebruikersinterface voor exact dezelfde eigenschap als hierboven
Tweede rij: Laat de muzieksleutel zien, Laat de maatsoort zien, Laat de maatstrepen zien: gedupliceerde gebruikersinterface voor exact dezelfde eigenschap als hierboven
Onderaan het venster:
- Sjabloon uitklaplijst
Door een sjabloon toe te wijzen, verandert het aantal lijnen (type 3 percussie notenbalk) of verander je helemaal van notenbalktype (type 1a, type 1b en type 2). Een sjabloon toepassen:
1. Maak een keuze uit de lijst met het label "Sjabloon"
2. Druk op < Herstel naar sjabloon
3. Druk op Ok om de wijzigingen te accepteren en het dialoogvenster te sluiten (of Annuleren om de aanpassing te annuleren).

Geavanceerde stijl-eigenschappen: instellingen voor standaard en percussie notenbalk (type 1a, type 1b en type 3)

Derde rij:

Standaard en percussie notenbalk opties

• Laat de toonsoort zien, Laat de hulplijnen zien: Opties om de gewenste weergave op de notenbalk te geven.
• Geen stok: Indien aangevinkt, hebben noten geen stok, haak of waardestreep.

Geavanceerde stijl-eigenschappen: instellingen voor standaard notenbalk (type 1a, type 1b)

• Notenkopschema: Zie Notenkopschema.

Geavanceerde stijl-eigenschappen: instellingen voor tablatuur notenbalk (Type 2)

• Ondersteboven: Indien niet aangevinkt zal de bovenste tablatuurlijn verwijzen naar de hoogste snaar en de onderste tablatuurlijn naar de laagste snaar (dit is de meest gebruikelijke optie). Indien aangevinkt dan verwijst de bovenste tablatuurlijn naar de laagste snaar en de onderste tablatuurlijn naar de hoogste snaar (bijv. luittablaturen in Italiaanse stijl).
• Voorbeeldweergave: Geeft een korte sectie van een voorbeeldpartituur weer zoals deze eruit zou zien met de huidige eigenschappen.

Onder het tabblad Fretmarkeringen:

Fretmarkeringen zijn de cijfers of letters die worden gebruikt om de locatie van noten op de toets aan te geven. De volgende eigenschappen bepalen het uiterlijk van fretmarkeringen:

• Lettertype: Het lettertype dat wordt gebruikt om fretmarkeringen te tekenen. Er wordt een selectie van acht lettertypen geleverd die alle benodigde symbolen in 8 verschillende stijlen ondersteunen, zowel modern als historisch.
• Grootte: Lettergrootte van fretmarkeringen in typografische punten. Ingebouwde lettertypen zien er meestal goed uit bij een grootte van 9-10pt.
• Verticale correctie: MuseScore probeert symbolen op een goede manier te plaatsen en je hoeft deze waarde meestal niet te wijzigen (ingesteld op 0) voor ingebouwde lettertypen. Als het lettertype symbolen heeft die niet zijn uitgelijnd op de basislijn (of op een andere manier die MuseScore niet verwacht), kun je met deze eigenschap fretmarkeringen omhoog (negatieve correctie) of omlaag (positieve correctie) verplaatsen voor een betere verticale positionering. Waarden zijn in sp.
• Fretmarkeringen zijn: Gebruik Nummers (“1”, “2”…) of Letters (“a”, “b”…) als fretmarkering. Als er letters worden gebruikt, wordt de letter "j" overgeslagen en wordt "k" gebruikt voor de 9e fret.
• Fretmarkeringen worden geplaatst: Bepaal de plaats van de fretmarkeringen Op de lijnen of Boven de lijnen.
• Lijnen zijn: Keuze uit Doorgetrokken (lijnen gaan door fretmarkeringen) of Onderbroken (er verschijnt een kleine opening in de lijn waar de fretmarkering wordt weergegeven).
• Laat fret-overbindingen zien: Indien niet aangevinkt, dan wordt alleen de eerste noot in een reeks overgebonden noten weergegeven. Indien aangevinkt, dan worden alle noten in de overgebonden reeks getoond.
• Laat de vingerzetting zien in de tablatuur: Vink aan om de weergave van vingerzettingsymbolen toe te staan die vanuit een palet zijn toegepast.

Op het tabblad Nootwaarden bepalen eigenschappen de weergave van de symbolen die de nootwaarden aangeven

• Lettertype: Het lettertype dat wordt gebruikt om de waarde symbolen te tekenen. Momenteel worden er 5 lettertypen geleverd die alle benodigde symbolen in 5 verschillende stijlen ondersteunen (modern, Italiaanse tablatuur, Franse tablatuur, Franse barok (zonder kop), Franse barok). Alleen gebruikt met de optie nootsymbolen.
• Grootte: Lettergrootte, in typografische punten. Ingebouwde lettertypen zien er over het algemeen goed uit bij een grootte van 15pt. Alleen gebruikt met de optie nootsymbolen.
• Verticale correctie: Geldt alleen als nootsymbolen zijn geselecteerd (zie hieronder). Gebruik negatieve correctie waarden om de nootsymbolen te verhogen, positieve waarden om ze te verlagen.
• Getoond als:
  • Geen: Er wordt geen nootwaarde getekend (zoals in de bovenstaande voorbeelden)
  • Nootsymbolen: Boven de notenbalk worden symbolen in de vorm van noten getekend. Als deze optie is geselecteerd, worden symbolen alleen getekend als de nootwaarde verandert zonder te worden herhaald (standaard) voor een reeks noten met allemaal dezelfde waarde.
  • Stokken en waardestrepen: Nootstokken en waardestrepen (of haken) worden getekend. Waarden worden voor elke noot aangegeven waarbij dezelfde typografische mechanica wordt gebruikt als voor een gewone notenbalk. Alle commando's van het standaard waardestrepen palet kunnen ook op deze waardestrepen worden toegepast.
• Herhaal: Als meerdere opeenvolgende noten dezelfde duur hebben, kun je aangeven of en waar hetzelfde nootsymbool moet worden herhaald. d.w.z. Nooit / Bij nieuw systeem / Bij nieuwe maat / Altijd.
  Opmerking: Deze optie is alleen beschikbaar als "Getoond als: Nootsymbolen" is geselecteerd (zie hierboven).
• Stokstijl:
  • Naast de notenbalk: Stokken worden getekend als lijnen met vaste hoogte boven/onder de notenbalk.
  • Door de notenbalk: Stokken lopen door de notenbalk om de fretmarkeringen te bereiken.
    Opmerking: Deze optie is alleen beschikbaar als “Getoond als: Stokken en waardestrepen” is geselecteerd (zie hierboven).
• Stokpositie:
  • Boven: Stokken en waardestrepen worden boven de notenbalk getekend.
  • Onder: Stokken en waardestrepen worden onder de notenbalk getekend.
    Opmerking: Deze optie is alleen beschikbaar als “Getoond als: Stokken en waardestrepen” en “Stokstijl: Naast de notenbalk” is geselecteerd (zie hierboven).
• Halve noten: Geen / Met een korte stok / Met een schuine stok.
  Opmerking: Deze optie is alleen beschikbaar als “Getoond als: Stokken en waardestrepen” en “Stokstijl: Naast de notenbalk” is geselecteerd (zie hierboven).
• Laat de rusten zien; Of er nootsymbolen gebruikt moeten worden om ook de rusten aan te geven. Bij gebruik voor rusten worden nootsymbolen op een iets lagere positie getekend. Alleen gebruikt met de optie Nootsymbolen.

Partij-eigenschappen

Waarschuwing: De term "Partij" die in de kop wordt gebruikt, is een verkeerde benaming vanaf Musescore 4.1.1

Instrument

Hier wordt de naam van het instrument weergegeven. Om van instrument te wisselen:

• Klik op Vervang instrument en maak een keuze in het dialoogvenster "Kies Instrument". Dit vervangt het instrument waartoe deze notenbalk behoort en verandert alle notenbalken die dit instrument heeft. Het verandert het afspelen, de naam van de notenbalk en de transpositie van de notenbalk enz. De verandering van het notenbalktype kan onverwacht zijn en tot een verkeerde weergave leiden.

Namen

• Lange instrument naam: Naam weergegeven links van de notenbalk in het eerste systeem van de partituur of sectie.
• Korte instrument naam: Naam weergegeven aan de linkerkant van de notenbalk in volgende systemen van de partituur.

Bruikbaar toonbereik

• Amateur: Noten buiten het amateurbereik worden in de partituur olijfgroen/donkergeel gekleurd.
• Beroeps: Noten buiten het beroepsbereik worden in de partituur rood gekleurd.

Opmerking: om kleuring van noten buiten bereik uit te schakelen selecteer je in het menu Bewerk→Voorkeuren… (Mac: MuseScore→Voorkeuren…), klik op optie "Noteninvoer" en verwijder het vinkje bij "Kleur de noten die buiten het bereik van het instrument liggen".

Transpositie

Stel het octaaf en het omhoog/omlaag-interval in om ervoor te zorgen dat transponerende instrumenten correct worden genoteerd. Dit wordt voor de meeste instrumenten automatisch door het programma gedaan.

Voor het transponerende instrumenten wordt een extra optie getoond: "Voorkeur voor kruizen of mollen voor getransponeerde toonsoort". Er zijn drie opties:

• Standaardwaarde: Laat MuseScore beslissen
• Mollen: Voorkeur voor mollen
• Kruizen: Voorkeur voor kruizen

Partij-eigenschappen: instellingen alleen voor tokkelende snaren (Type 1b en type 2)

Naast de hierboven genoemde hebben notenbalken van gefrette, tokkelinstrumenten (Type 1b en type 2) een paar extra opties onderaan het venster ,

• Aantal snaren: Geeft het aantal snaren van het instrument weer.
• Wijzig snaargegevens…: Deze knop opent een dialoogvenster waarin je het aantal snaren en de stemming kunt instellen. Zie wijzig stemming.

Er zijn verschillende soorten haken en een accolades zijn beschikbaar in de "haken" palet.

Haken/accolades worden automatisch toegepast wanneer een partituur wordt gemaakt in het dialoogvenster Nieuwe partituur. Je kunt ze eenvoudig wijzigen als de standaard niet is wat je wilt (zie hieronder)

Haken toevoegen

Een haak of accolade toevoegen aan alle systemen:

1. Klik op de eerste maat van de notenbalk waar je de haak/accolade wilt laten beginnen, houd Shift ingedrukt en klik op de maat waar je de haak/accolade wilt laten eindigen.
2. Klik op het gewenste haakpictogram in het "Haken" palet.

Alternatief:

1. Selecteer de startmaat en klik het gewenste haakpictogram in het "Haken" palet.
2. Selecteer de haak, klik op de aanpassingshendel en sleep deze naar de gewenste positie. Het zal op zijn plaats klikken.

Geneste haken kunnen ook worden toegepast met behulp van deze methoden, waarbij de binnenste eerst wordt toegepast en wordt geëindigd met de buitenste. De volgorde kan achteraf worden bewerkt met behulp van de "Kolom" eigenschap (zie hieronder)

Haken bewerken

Als je een haak/accolade selecteert kun je de eigenschappen ervan bewerken in het Eigenschappen paneel (zijbalk).

• Kolom: Verplaatst de haak naar binnen/buiten.
• Omspanning: Verlengt van de haak/accolade.

Haaktype wijzigen

• Selecteer de haak/accolade in de partituur die moet worden gewijzigd en klik vervolgens op de gewenste haak/accolade in het "Haken" palet.

Haak omspanning wijzigen

Gebruik een van de volgende methoden:

• Selecteer de haak, klik op de aanpassingsgreep en sleep deze naar de gewenste positie.
• Selecteer de haak, klik op de aanpassingsgreep en druk op Shift+↑/↓ om per notenbalk te verplaatsen.
• Wijzig "Omspanning" in het Eigenschappen paneel.

Haken verwijderen

• Om een haak/accolade te verwijderen selecteer je het en druk je op Del.

Het uiterlijk van de haak aanpassen

Haken/accolades hebben ook een aantal algemene eigenschappen die kunnen worden aangepast vanuit het Stijl menu:

• Pas dikte en afstand van de notenbalk aan in Opmaak→Stijl→Systeem.
• Pas afstand boven/onder aan in Opmaak→Stijl→Pagina →Notenbalken verticaal uitvullen.